Dank je voor de koffie en de thee
Al meer dan twintig jaar werk ik in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Door het contact met deze mensen, word ik me nog altijd bewust van het geluk dat in de simpele dagelijks dingen te vinden is. Dit was ook het geval op de groep bij Johan, een man met autisme die op sommige momenten plotseling agressie vertoont. Zijn begeleiders begrijpen de verandering van zijn gedrag niet en ervaren in toenemende mate spanning en onmacht in het contact. Via het Centrum voor Consultatie en Expertise (het CCE) is mij gevraagd om eens mee te kijken op de groep, om mee te denken over de oorzaak van de problematiek en om tot mogelijke handvatten ter verbetering van de situatie te komen.
Wat heb je gisteren gegeten?
Terwijl daar op bezoek ben, komt Johan, de groep op. De begeleider zegt Johan dat ik kom kijken en vraagt of hij mij koffie wil geven. Johan pakt twee bekers uit de kast, één voor zichzelf en één voor mij. Haalt koffie en schenkt deze in. “Dus jij komt kijken hoe het hier gaat?” was zijn eerste vraag. “Ja, dat klopt” antwoord ik. “Dan kom je praten en koffie drinken?” zegt hij, terwijl hij dit voor zichzelf lijkt te ordenen. Ik knik bevestigend. Als de koffie is ingeschonken gaat Johan bij mij aan tafel zitten, kijkt me aan en vraagt “En, Annerieke, wat heb jij gisteren gegeten?” Ik denk er even over na. In mijn hoofd was ik met zoveel andere zaken bezig dat het eten van gisteren veel verder weg lijkt dan het eigenlijk was. Ineens herinner ik het me weer: ‘roerbakgroente in een wrap’. Dit vertel ik Johan. Hij is stil en laat mijn informatie op zich inwerken. Dan kijkt hij mij iets wat vragend aan. Uit zijn non-verbale boodschap begrijp ik dat hij kennelijk iets terug verwacht en dus vraag ik hem: “En Johan, wat heb jij gisteren gegeten?”. Sperziebonen was zijn antwoord met gebakken aardappeltjes en een gehaktbal. “Dat klinkt lekker” zeg ik en Johan knikt. Even is er een stilte waarin Johan en ik koffie drinken. Opnieuw kijkt Johan me aan en vraagt: “En Annerieke, wat ga je vanavond eten?” “Daar heb ik nog niet over na gedacht” antwoord ik. Dat komt zichtbaar vreemd op Johan over, want hij neemt een slok van zijn koffie, kijkt me aan en vraagt opnieuw :”En Annerieke, wat ga je vanavond eten?” Omdat ik kennelijk niet onder een antwoord uitkom, denk ik er over na en antwoord ik vanuit de eerste ingeving: “Boerenkool”. Johan knikt en drinkt zijn koffie verder op. Natuurlijk vraag ik ook Johan wat hij vanavond gaat eten en zo keuvelen we nog even door.
Tijd om te gaan
Na een tijdje staat Johan op. Pakt de lege kopjes van tafel, kijkt me aan en zegt : “Goed Annerieke, dank je voor de koffie en de thee”. Inwendig moet ik lachen. Kennelijk is dit de manier van Johan om me te laten merken dat het genoeg is geweest. Hij heeft lang genoeg ‘gekletst’ en voor iemand met autisme is sociaal contact al moeilijk genoeg. Ik begrijp de hint van Johan en zeg terug: “Ja, Johan, dank je voor de koffie en de thee. Het is tijd om te gaan” voeg ik daar aan toe. Ik loop naar de begeleider om te vertellen dat ik weer verder ga. Mijn tijd op deze groep zit er ook op en de volgende afspraak wacht. Als ik me om draai om naar de deur te lopen, staat Johan daar. Hij gaat me nog even uitzwaaien, zegt hij. Ik glimlach en zeg: “Ik vond het gezellig om met je te praten, Johan. Tot een volgende keer” Johan knikt, hij kijkt wat verlegen om zich heen en zegt: “Ja Annerieke, dank je voor de koffie en de thee”. Ik moet lachen: “Dank je voor de koffie en de thee, Johan” zeg ik terug en stap met een warm hart in mijn auto. De hele dag had ik me wat onrustig gevoeld en was er veel dat door mijn hoofd spookte. Na het gesprekje met Johan is dit verdwenen. Zijn simpele vragen, hebben me weer bij het moment van de dag gebracht. Ik voel weer waar het echt om gaat en ben niet meer bezig met allerlei abstracte zaken en moeilijkheden in mijn werk. Op weg naar mijn volgende afspraak, merk ik dat de rust in mezelf weer is terug gekeerd. Het is voor nu even genoeg om bezig te zijn met wat er nu is en aan niet veel anders te denken dan aan wat ik vanavond ga eten. Boerenkool, eigenlijk best een goed idee.