In het programma ‘gezond verstand’ worden huis tuin en keuken middeltjes voorgelegd aan artsen. Zij bepalen of en welke van de aangeboden middelen de moeite waard zijn om te testen. Zo komen er mensen voorbij die bananenschillen op wratten leggen, een mevrouw die een kastanje draagt tegen artritis en mijn persoonlijke favoriet een man die zijn tennisarm verhielp doordat hij zich door een bij liet steken.

De drie huisartsen horen alle kandidaten aan en besluiten dan gezamenlijk of ze het aangedragen middel op patiënten willen testen. Helaas viel de bijenman al heel snel af, de risico’s waren te groot en de kans op een allergie ook. Nou vroeg ik me wel af wat dan precies het verschil is met het risico op een allergische reactie bij iemand die nog nooit eerder antibiotica heeft gebruikt, maar kennelijk is dit voor huisartsen toch een groot verschil.

Tijdens de laatste aflevering werd besloten om een middel van een vietnamese vrouw tegen acné te testen. Of eigenlijk, de vrouw vertelde dat een mengsel van yoghurt, honing en kurkuma een mooie en gave huid bevordert. De artsen besloten het bij acné patiënten te testen en dat had effect. Een ander middel, de smeerwortel werd ook getest. Dit middel zou geschikt zijn om gewrichtspijn te verminderen. Helaas had het weinig succes. Het testpanel merkte nauwelijks verandering. De vrouw die het middel kwam presenteren was echter heilig overtuigd van de werking. Dit telde ook voor de mevrouw die een kastanje bij zich droeg en de mevrouw die bananenschillen gebruikte om wratten tegen te gaan.

Ik bedacht me dat, bij de genezing van klachten er nog iets anders aan ten grondslag ligt dan alleen het middel zelf en dat is de menselijke geest. De mensen die hun middel kwamen presenteren geloofden werkelijk in het effect van hun middel. Dit telde niet voor de mensen die het gingen testen, sommigen waren zelfs sceptisch over de werking voor ze begonnen. De vraag die dit bij mij oproept is in hoeverre het niet de intentie van de mensen zelf is die hun genezing bevordert. Zoals ik er naar kijk is kracht van de geest een even groot middel om genezing te bevorderen dan het middel dat aangeboden wordt. Sterker nog, zelfs het meest effectieve middel kan falen als de mens zichzelf als ‘niet te genezen programmeert’. Andersom is het ook waar dat de grootste kwakzalverij tot genezing kan leiden als de mens werkelijk gelooft dat het een wondermiddel is.

Hoewel het programma op zoek is naar de werking van het middel, denk ik vooral na over de werking van de menselijke geest als het gaat om de genezing van ziekten. In de oosterse geneeskunde wordt hier veel meer vanuit gegaan en staat heling van de dieperliggende pijn meer op de voorgrond dan de genezing van de ziekte. De mens als geheel staat centraal en er wordt verband gelegd tussen lichaam en geest om ziekten te bestrijden. Een combinatie van de westerse gezondheidskunde en de oosterse denkwijze zou er toe kunnen leiden dat mensen in hun eigen ziekte en genezingsproces meer centraal komt te staan. Als de mens verantwoordelijkheid neemt voor het eigen leven en de onderliggende geestelijke drijfveren van een ziekte (en dan heb ik het natuurlijk niet over kanker, maar over de meer oppervlakkige klachten) inziet, ontstaat heling op een ander niveau en kan een ziekte als vanzelf verdwijnen. Een idee als een bijensteek om de genezing van een ontsteking te versnellen zou dan een keuze kunnen zijn van de mens die het betreft en niet bij voorbaat al een afwijzing omdat de arts besluit dat het te risicovol is.

Zoals ik er naar kijk, zijn veel lichamelijk symptomen een uitingsvorm van (onbewuste) processen die onder de oppervlakte spelen. Onze huidige kijk op genezing van ziekten kan daar nog best het één en ander van leren. Ondanks dat veel middelen niet als effectief worden aangemerkt in het programma ‘gezond verstand’ is het wellicht wel te moeite waard om te zien wat de kracht van de menselijke geest is als het gaat om de genezing of juist het (onbedoeld) in stand houden van een ziekte.