Als mensen ouder worden en als gevolg van dementie of een andere vorm van niet aangeboren hersenletsel in een verpleeghuis terecht komen, veranderd hun brein dusdanig dat zij zorg nodig hebben die aansluit bij hun functionele (on)mogelijkheden. Naast een goede diagnostiek van de aard van het hersenletsel en de gevolgen daarvan voor het functioneren, worden mensen nog steeds beïnvloed door hun karakter. Bepaalde persoonlijkheidstrekken blijven herkenbaar ook als verschillende vormen van hersenletsel het brein verder aantast. Het enneagram is een model dat negen verschillende structuren van de persoonlijkheid beschrijft. Het is een oer oude wijsheid die binnen de Soefi traditie is ontstaan. Het model geeft een beschrijving van iemands dieperliggende drijfveren, behoeften, angsten en afweermechanismen, zoals zichtbaar worden tijdens de levensloop.

Toepasbaarheid van het enneagram in de verpleeghuiszorg

Omdat opviel dat de persoonlijkheidsstructuur van mensen blijvend invloed heeft op de wijze waarop ze in het leven staan, ook als er sprake is van dementie, zijn we gaan onderzoeken op welke wijze de kennis die in het enneagram beschreven staat bruikbaar is binnen de verpleeghuiszorg. De uitkomsten van dit onderzoek hebben we beschreven met handvatten om dat wat wij ‘narratieve diagnostiek’ zijn gaan noemen, toe te passen. We hebben gekozen voor de term narratieve diagnostiek omdat we het enneagram willen benutten als duidend instrument voor de gedragspatronen, die waargenomen worden. We gaan ervan uit dat ieder mens een eigen verhaal heeft en dit eigen verhaal vertelt en/of zichtbaar maakt in zijn of haar gedrag, ook als sprake is van cognitieve achteruitgang waardoor taal niet langer beschikbaar is. Het is aan de omgeving om het individuele verhaal te blijven horen met behulp van verschillende signalen die uit het gedrag af te lezen zijn. Het enneagram helpt ons om deze signalen te duiden en is dus geenszins bedoeld om mensen in hokjes vast te leggen. Een multidisciplinaire beeldvorming is en blijft nodig om tot een juiste duiding van iemands persoonlijkheid en dus onderliggende behoeften en drijfveren te komen. 

Interesse in onze inzichten?

Als u interesse heeft in deze publicatie kunt u hem opvragen door uw naam en mailadres hieronder aan ons door te geven. Het document wordt dan per mail naar u toegestuurd. Er zijn geen kosten aan verbonden.